Baş ve boyun kanserleri çok geniş bir yelpazeyi oluşturmaktadır;
Burun içi ve burun derisinden kaynaklanan kanserler,
Yüz kemikleri içindeki sinüs dediğimiz içi hava dolu boşluklardan gelişen paranazal sinüs kanserleri Ağız boşluğu (oral kavite) dediğimiz dudak, dil, bademcik, damak ve ağız tabanı kanserleri,
Kulak kanserleri
Boğaz kanserleri (nazofarenks ve orofarenks kanserleri)
Yemek borusunun başlangıç kısmındaki kanserler (hipofarinks kanserleri)
Gırtlak (larinks) kanserleri,
Tükürük bezi kanserleri,
Tiroid bezi kanserleri,
Boyun kanserleri bu kapsama girmektedir.
Baş ve boyun kanserlerinin büyük çoğunluğu erken dönemde belirti verirler. Baş ve boyun kanserleri, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilen kanser türleri arasında yer almaktadır Belirtiler erken fark edilip, doktor erken uyarılırsa, doktorun zamanında doğru teşhis koyması kolaylaştırılabilir.
Baş ve boyun kanserleri; ağız boşluğunu; dudaklar, yanakların iç kısmı, diş eti, damak, dil, ağız tabanı, burun delikleri derisi ve burun döşemesini, boğazın en üst kısmında görülen nazofarinks kanserlerini, sinüs olarak adlandırılan ve yüz kemikleri içinde burun çevresinde yer alan hava boşlukları içinde gelişen paranazal sinüs kanserlerini, burnun gerisini boğaza bağlayan alanda orofarinks kanserlerini, boğazın biraz daha alt kesiminde hipofarinks kanserlerini ve onun da altındaki alanda larinks kanserlerini, kulak kepçesi ve dış kulak yolu kanserlerini, bir de tükrük bezleri kanserlerini kapsar.
Risk Faktörleri:
Alkol ve tütün kullanımı (tütün çiğnenmesi veya sigara içme gibi) özellikle ağız boşluğu, orofarinks,hipofarinks ve larinks olmak üzere baş-boyun kanserlerinin en önemli nedenleridir. Kanser gelişme riski, hem tütün ürünleri hem de alkol kullananlarda risk, bu ikisinden yalnızca birini kullananlara göre daha yüksektir.
Baş-boyun kanserlerinin gelişmesinde diğer bir önemli etken cinsel yolla bulaşan HPV (Human Papilloma Virus) olup, bu virüs özellikle orofarinks kanserine yol açmaktadır. Diğer nedenler arasında da; ağız hijyeninin bozuk olması, radyasyon maruziyeti, ve EBV(Ebstein Barr Virus ) enfeksiyonları sayılabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Baş ve boyunun herhangi bir kesiminde şişlik (genellikle ağrısız ve gittikçe büyüyen tarzda),
Ağız içinde, dilde veya dudakta iyileşmeyen yaralar,
Çiğnemede ve yutkunmada güçlük,
Devam eden ses kısıklığı veya seste değişiklik,
Nefes alma veya konuşma güçlüğü,
Devam eden kulak ağrıları, kulak çınlaması, veya işitme güçlüğü ve boyunda şişlik olabilir.
Tanı:
İlgili uzman şikayetler doğrultusunda muayenesini yapar.
Şüpheli bölgeden patolojik inceleme için parça alınır (lokal veya genel anestezi gerekebilir).
Tanı konulduktan sonra hastalığın evresini belirlemek amacıyla farklı tetiklerin yapılması gerekebilir (Ultrasonografi, Bilgisayarlı Tomografi veya MR gibi).
Tedavisi:
Baş ve boyun kanserlerinin tedavisi genellikle multidisipliner çalışma gerektirir. Kulak burun boğaz uzmanı, radyasyon onkolojisi uzmanı, medikal onkolog, radyoloji uzmanı eğer mümkünse psikolog işbirliği gereklidir. Rekonstrüksiyon gerektiren durumlarda plastik çene cerrahisi ve plastik cerrahi uzmanı da bulunmalıdır.
Baş ve boyun kanserleri için ilk seçenek cerrrahi tedavilerdir. Ancak, birçok baş ve boyun kanseri için ışın tedavisi (radyoterapi) de çok etkili bir seçenek oluşturmaktadır. Özellikle erken dönem larinks kanserleri ve nazofarinks kanserlerinin tedavisinde ışın tedavisinin rolü gün geçtikçe artmaktadır.
Baş ve boyun kanserlerinde kimi zaman tek bir tedavi yöntemi (cerrahi tedavi, ışın tedavisi veya ilaçla tedavi) yeterli olurken, kimi zaman bu tedavi seçenekleri birlikte kullanılmaktadır.
Her hasta için tedavi protokolü değişiklik gösterebilir. Kanserin evresi, kanserin tipi, hastanın yaşı, hastanın mesleği, hastanın sosyoekonomik durumu tedavi protokolünü belirlemede önemli olmaktadır.
